Op woensdagochtend is het altijd feest in groep twee van de Vondelschool in Amersfoort. Dan komt Lou, samen met Michelle, een paar uur meedoen in de klas van haar tweelingzusje Ide. ‘En als ze weggaat, zijn de kinderen teleurgesteld’, zegt Jolien. Naast Ide heeft Lou nog een grote broer en zus op de school. ‘Al je kinderen gaan naar dezelfde basisschool’, zegt vader Tobias Bosman, ‘maar van de tweeling maar een. Dat vonden we raar.’
Lou heeft het Rett syndroom, een zeldzame ontwikkelingsstoornis van het zenuwstelsel. ‘Dit betekent dat zij zowel fysiek als cognitief beperkt is’, aldus Tobias. ‘Ze lacht en kijkt, maar kan niet praten, lopen of vast voedsel eten.’ Ide ging vervolgens naar de reguliere basisschool en Lou naar het kinderdagcentrum De Blauwe Vogel van Amerpoort. Een prachtige plek, zegt Tobias, toch het gevoel dat de tweeling niet samen was en binding, miste. ‘Juist door die binding kwamen wij op het idee om de school te benaderen voor een dag in de week samen naar school.’
Geen belemmeringen
Kwaliteitscoördinator Jolien Beijer zag direct de winst ervan maar niet de mogelijkheden, in tegenstelling tot de leerkracht van Ide. ‘Zij was super enthousiast. Haar houding is zeer bepalend geweest hierin. We waren op datzelfde moment bezig met een tweelingenbeleid: wat gebeurt er als je een tweeling uit elkaar haalt of juist bij elkaar laat? Wat willen wij als school? Die uitkomsten hebben we ook meegenomen. En wat zeker meespeelde, voegt Jolien toe, is de – PGB – ondersteuning waardoor de leerkracht niet extra belast wordt.’
De school moet zelf de afweging maken, voegt Tobias toe. ‘Het was nieuw voor ze: kan het en past het? Het gaat om de verantwoordelijkheid van een groep en hoe die draait. En daar komt dan nog de financiële component bij. Die mocht geen belemmering vormen en daarom stelden wij voor onze PGB’ers met een pedagogische achtergrond en creatieve therapie mee te laten gaan in de klas. Zij richten zich op Lou, maar zijn ook bezig met de kinderen en de groepsdynamiek. Het gaat om de samenwerking tussen de leerkracht en de PGB’er.’
Gast in de klas
‘Gast de in Klas’ was de constructie die de Vondelschool koos om het mogelijk te maken. ‘Het is een hybride oplossing’, zegt Jolien. ‘Als school moeten we nadenken over verzekeringen en verantwoordelijkheden. Als Lou onze gast is, dan is zij voor ons geen leerling met alle verplichtingen die daarbij komen. Je neemt een gast aan en dat is aan beide kanten verrijkend. Lou staat niet bij ons ingeschreven, we houden geen dossier van haar bij en hoeven geen verzekeringen te regelen. Als gastheer/vrouw stemmen we steeds met elkaar af, zonder de gastvrijheid te verliezen. Zo kun je als school deze constructie mogelijk maken.’ De Vondelschool is in vergelijking met de andere basisscholen in deze wijk in Amersfoort de meest inclusieve. Zo vangen ze leerlingen op vanuit het AZC en andere vormen van opvanglocaties voor kinderen of gezinnen. ‘We voelen sterk een gedeelde verantwoordelijkheid en hebben ons ook opgegeven als LEF-school bij De Eem. Je wilt als school de wereld binnen halen en niet een geïsoleerd groepje vormen. De school zou een afspiegeling moeten zijn van hoe de wereld er echt uit ziet.’
Trots team
De eerste keer dat Lou kwam, begeleid door Michelle vanuit de PGB, was het ook best een stap voor de kinderen, aldus Jolien. Iedereen heeft, zegt Tobias, de neiging om als iemand er anders uit ziet in zijn/ haar optiek om er juist naar te kijken. Dat mag niet, we doen het wel, vinden dat ongemakkelijk, en wat we zien mag er dan al heel snel niet meer zijn. ‘Wat nu het allermooiste is, en dat is het allerbelangrijkste ook, dat de kinderen contact hebben met Lou en weten dat kinderen als Lou er zijn. Ze zijn zich ervan bewust. Dat je niet bang voor een kind als Lou hoeft te zijn, of gek naar te kijken. Kinderen die bij ons thuis komen kunnen heerlijk eerst zo tien minuten lang met open mond staan kijken, lekker eerlijk, en zijn dan gewend. De kinderen in de klas zien dat Lou meer kan dan ze denken en meedoet op haar manier. Ide krijgt op haar verjaardag tekeningen mee voor Lou. Eigenlijk zou iedere klas een Lou moeten hebben.’
‘Lou is meer dan haar handicap’, voegt Jolien toe en dat zien de kinderen ook, waarbij Ide als vertolker van Lou’s binnenwereld een grote rol speelt. ‘Maar we zijn vanaf het begin heel eerlijk tegen elkaar geweest en dat moet je ook zijn als je wilt dat het werkt. We stonden er open in, als het niet zou werken dan hadden we het in ieder geval geprobeerd. En als het soms niet gaat, zegt Tobias, dan gaat Lou alsnog naar de Blauwe Vogel. Dat weet ook de leerkracht. ‘Maar ik zie dat niet alleen ouders het als een meerwaarde zien voor hun kinderen dat ze contact hebben met Lou, maar ook de leerkrachten. Het hele team is er trots op’, aldus Jolien.
Verder dan een tweeling
Volgens Tobias gaat het niet per se om de Vondelschool of een tweeling zoals Lou en Ide. Maar zou hetzelfde moeten kunnen met bijvoorbeeld een bevriend stel met kinderen in dezelfde leeftijdsgroep waarvan een een beperking heeft. Want het biedt een school ook de kans om met de gastconstructie leerlingen in het reguliere onderwijs kennis te laten maken met kinderen met een beperking. Dat is de meerwaarde van inclusief onderwijs: kinderen leren elkaar kennen. ‘Beperk het daarom niet tot een gezinsverband, kijk breder. Wat is er mogelijk en ga daarover een open gesprek aan met de school. Sluit het niet uit als het geen gezinssituatie betreft.’ Hij ziet daarbij ook een duidelijke rol voor De Eem. Een Lou per klas zou gewoon moeten zijn. ‘Tuurlijk, het blijft altijd maatwerk tussen ouders en school. De school moet zonder angst kunnen vragen wat kan er allemaal? En de ouder moet begrijpen dat het kind gast is en moet budget kunnen vrijmaken binnen de PGB. Dat is ook een voorwaarde. Waarbij De Eem makkelijk moet kunnen vragen aan de ouder: lukt dat? Daar is onze samenwerking met de Vondelschool ook op gebaseerd: eerlijkheid.’
Naar school
Lou vindt het echt leuk om onderdeel uit te maken van de klas en de groep, ziet haar PGB’er. Dat is bijzonder. En het idee dat Lou naar school gaat, maakt ook onderdeel uit van die trotsheid. Dat zou bij ouders een rol kunnen spelen het ook te doen, maar voor Tobias speelt dat gegeven niet echt. Hij hoort van de PGB’er dat Lou veel plezier heeft en dat is overduidelijk winst, zegt hij. En voegt hij toe, we zien ook dat ze misschien op cognitief vlak meer kan, ‘daarbij laten we ons adviseren door de Blauwe Vogel. Wellicht kan ze toch meer en bijvoorbeeld naar de Mytylschool. Zo kan ze een spraakcomputer met haar ogen bedienen. Zo’n gadget vinden de kinderen in de klas echt heel cool, voegt Jolien toe.
En we zijn, zegt Tobias, aan het nadenken over hoe gaat het verder na de basisschool? Wanneer houdt het op? Bij groep 8, bij de Cito? Houdt het wel op? Zijn er andere momenten waarop Lou in de klas mee kan doen en wanneer werkt het Gast-principe niet meer? ‘Daarover blijven wij schakelen met de school.’
Lessons Learned
- Doe het gewoon, met als risico dat het in de praktijk niet werkt
- Kies voor de constructie ‘Gast in de Klas’ dat maakt het makkelijker en hoef je als school geen dossier bij te houden of een verzekering af te sluiten maar is het kind echt gast en nog belangrijker: inclusief onderwijs biedt kinderen de mogelijkheid elkaar te leren kennen
- Persoonlijke begeleiding vanuit de Persoonsgebonden Budget zorgt ervoor dat het de leerkracht geen extra tijd kost
- Kijk verder dan een gezinsverband, een gastconstructie is ook van toepassing op kinderen met en zonder beperking wiens ouders bevriend met elkaar zijn
- Blijf schakelen met de school zodat je samen kunt kijken wat er mogelijk is en blijft voor het kind.